Kυκλοφορία ελευθεριακών ιδεών

Katsiafikas, George, Η ανατροπή της πολιτικής, ευρωπαϊκά αυτόνοµα κοινωνικά κινήµατα και η αποαποικιοποίηση της καθηµερινής ζωής, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα, Απρίλης 2007, σελ. 400. Ο Κατσιαφίκας, παρουσιάζει το ξεπέρασµα των παραδοσιακών κινηµατικών τρόπων της παλαιάς, πλέον, αριστεράς και την ανάδυση των νέων λογικών για την οργάνωση και τους στόχους του επαναστατικού κινήµατος, στο πλαίσιο των χώρων και των κινήσεων που θα ονοµαστούν νέα κοινωνικά κινήµατα και ειδικότερα των αυτόνοµων κινηµάτων της Δυτικής Ευρώπης. Ο συγγραφέας δεν κάνει δουλειά γραφείου και το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείµενό του αποτελεί και µια θερµή συνηγορία ενός συνοδοιπόρου των αυτόνοµων κινηµάτων.

Day, Richard J. F., To τέλος της ηγεµονίας - Αναρχικές τάσεις στα νεότατα κοινωνικά κινήµατα, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα, Φθινόπωρο 2008, σελ. 302. Παράλληλα µε το βιβλίο του Κατσιαφίκα πρέπει να διαβαστεί και αυτό του Day, του οποίου η πρώτη πρόταση του αρχικού του τίτλου µπορεί να µας δώσει σε δυο λέξεις το επιχείρηµά του: Gramsi’s dead! Επιλέγοντας την αναγγελία του θανάτου του ιταλού µαρξιστή θεωρητικού ο συγγραφέας διακηρύσσει το οριστικό ξεπέρασµα των µαρξιστικών λογικών ακόµα και στις πλέον ριζοσπαστικές ανανεωτικές και εν δυνάµει αντιλενινιστικές του αναγνώσεις. Θα υποστηρίξει ότι οι νέοι τρόποι οργάνωσης, οι νέες λογικές εµπνέονται, έστω και άρρητα, αδήλωτα ή και ασύνειδητα, σε µεγάλο βαθµό από τον αναρχισµό. Ανασύρει τη λογική του αντι-ηγεµονισµού και της συγγένειας από τα κείµενα των κλασσικών του αναρχισµού, κάνοντας κάτι περισσότερο από το να διερευνήσει τις σχέσεις ανάµεσα στον αναρχισµό και στα νεότατα κοινωνικά κινήµατα, όρο που ο ίδιος εισάγει για να περιγράψει τα σύγχρονα µας κινήµατα και για να τα διακρίνει από τα νέα κινήµατα της αµέσως προηγούµενης περιόδου. Αποκαθιστά µε τον τρόπο αυτό τον, παρερµηνευµένο και συκοφαντηµένο, αναρχισµό τονίζοντας τον πλέον επίκαιρο και µοντέρνο χαρακτήρα του και τη σηµασία που έχει για τη ν «τρίτη µας ευκαιρία».

Wilson, Peter Laborn, Ο Marx και ο Proudhon δραπετεύουν από τον 19ο αιώνα, Futura, Αθήνα, Μάρτιος 2009, σελ. 63. Εάν στην ανθρωπότητα δοθεί µια «τρίτη ευκαιρία» και δεδοµένου ότι ο µαρξισµός-λενινισµός χαράµισε τη δική του, µήπως αυτό σηµαίνει «ότι η τρίτη ευκαιρία µας µπορεί ή ενδέχεται να συµµορφωθεί µε τη δοµή µιας αναρχικής επανάστασης;». Με αυτή την υπόθεση εργασίας ξεκινά αυτό το πολύ ενδιαφέρον δοκίµιο και για να απαντηθεί, ο συγγραφέας επανεξετάζει την ιστορία του επαναστατικού κινήµατος ως εάν το µέγα σχίσµα της Διεθνούς να µην είχε συµβεί ποτέ! Μεταφέροντας την αφετηρία του σχίσµατος πίσω, τοποθετεί στη θέση του Μπακούνιν τον Προυντόν και συζητά τις θεωρητικές και ιδεολογικές σχέσεις µεταξύ  Μαρξ-Προυντόν, στην ουσία αναδεικνύοντας την επιρροή του δεύτερου στον πρώτο και διερευνώντας τα πραγµατικά αίτια της σύγκρουσης. Το κείµενο αποκαθιστά την προυντονική σκέψη και τονίζει τη χρησιµότητα των δοµικών συλλήψεων του προυντονικού αναρχισµού, της οµοσπονδίας, της επαναστατικής διαφοράς και παρουσίας και τον αντι-ηγεµονισµό, ως χρήσιµα και αναγκαία σηµεία της σύγχρονης επαναστατικής σκέψης και πράξης. 

Zinn, Howard, Ιστορία του λαού των Ηνωµένων Πολιτειών, µια κοινωνική ιστορία της Αµερικής από την εποχή του Κολόµβου ως τις αρχές του 21ου αιώνα, Αιώρα, Αθήνα, Νοέµβριος 2008, σελ. 780. Ο αµερικάνος ακαδηµαϊκός και ακτιβιστής γράφει ένα έργο που γίνεται κλασσικό θέτοντας παράλληλα και τις προυποθέσεις για µια αντισυστηµική ιστοριογραφία, γράφοντας µια ιστορία από τα κάτω και για τους κάτω. Οι κοινωνικές και ταξικές συγκρούσεις περνούν σε πρώτο πλάνο και οι κοινωνικοί αγώνες γίνονται κλειδί για την ιστορική κατανόηση, εµπλουτίζοντας παράλληλα το υποκείµενο µε τις οµάδες του όποιου κοινωνικού, συνάµα δε και ιστοριογραφικού, περιθωρίου: οι φτωχοί, οι µαύροι και οι Ινδιάνοι, οι µετανάστες… Το βιβλίο του Zinn, πολυµεταφρασµένο και πολυδιαβασµένο, πέρα από κλασσικό ακαδηµαϊκό εγχειρίδιο αποτελεί πρότυπο έργο για µια αντισυστηµική ιστοριογραφία και αναπόσπαστο κοµµάτι της ελευθεριακής βιβλιοθήκης. 

Bookchin, Murray, Η Τρίτη επανάσταση - Λαϊκά κινήµατα στην επαναστατική εποχή, Τόµος 1ος, µτφρ. Μαρίνος Σαρηγιάννης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2009, σελ. 503. Κυκλοφορεί η ελληνική µετάφραση του πρώτου από τους τέσσερις τόµους του πολυσέλιδου έργου του σηµαντικού στοχαστή της ελευθεριακής σκέψης Μάρεϊ Μπούκτσιν, έργο που το δούλευε ακούραστα µέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του. «Εκείνο που µε ώθησε να γράψω αυτό το βιβλίο», γράφει ο Μπούκτσιν στον πρόλογό του, «είναι µια ανησυχία που έχω όλο και εντονότερα τις τελευταίες δύο δεκαετίες: η ανησυχία για την υποχώρηση της επαναστατικής παράδοσης». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσέγγιση του συγγραφέα που αναζητά τη συγκρότηση των επαναστατικών ιδεών µέσα από τις κοινοτιστικές των χωριών, των κωµοπόλεων, των µεγάλων πόλεων και των συνοικιών. Οι ιδέες αυτές οδηγούν σε επαναστάσεις που δίνουν την ευκαιρία σε «συνηθισµένους και καταπιεσµένους ανθρώπους να ασκήσουν τη λαϊκή αυτοδιαχείριση –να αποκτήσουν άµεσα, γρήγορα και ζωογόνα τον έλεγχο των περισσότερων πλευρών της κοινωνικής και προσωπικής τους ζωής.» Ο πρώτος αυτός τόµος διαπερνά την ιστορία των αγροτικών εξεγέρσεων του ύστερου µεσαίωνα, της αγγλικής, της αµερικάνικης και της γαλλικής επανάστασης. Η Τρίτη Επανάσταση δεν είναι το στεγνό πόνηµα ενός ακαδηµαϊκού, αλλά η µελέτη ενός επαναστάτη που εξετάζει το παρελθόν και συνεπώς το µέλλον των επαναστατικών κινηµάτων µέσα από τα πιο ουσιώδη χαρακτηριστικά της ιστορίας των επαναστάσεων. Έτσι, ο Μπούκτσιν κλείνει την εισαγωγή του µε λόγο που, ενώ µοιάζει να είναι απαισιόδοξος για το µέλλον, φέρει το σπέρµα της ελπίδας: «Την εποχή που γράφω, ένας παράξενος αντι-Διαφωτισµός διεισδύει στον δυτικό πολιτισµό: εξυψώνει τον εγωκεντρισµό σε βάρος της κοινωνικής δέσµευσης, το µυστικισµό σε βάρος της φυσιοκρατίας, την ενόραση σε βάρος του ορθολογισµού, τον αταβισµό σε βάρος του πολιτισµού, µια παθητική και δεκτική νοοτροπία σε βάρος της µαχητικής και ακτιβιστικής, τέλος µια εκνευριστική θρησκευτικότητα σε βάρος της κριτικής εκκοσµίκευσης. Καθώς ο καπιταλισµός επεκτείνεται σε παγκόσµιες διαστάσεις, µια βαρβαρότητα ενορχηστρωµένη από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης ωθεί το πνεύµα της σύγχρονης ανθρωπότητας πίσω σε µια παράλογη καρικατούρα του Μεσαίωνα –σχεδόν αιώνες µακριά, στο πνεύµα και στη θεώρηση, από την επαναστατική περίοδο που γέννησε τα νεώτερα ιδανικά της ελευθερίας. Δεν ξέρω αν αυτό σηµατοδοτεί το οριστικό τέλος της εποχής των επαναστάσεων και του Διαφωτισµού που την εξέθρεψε. Εκείνο που ξέρω είναι πως εγώ τουλάχιστον δεν θέλω να αποτελώ κοµµάτι µιας ιστορικής περιόδου η οποία δεν έχει επαναστατικό πνεύµα για να δώσει νόηµα στη ζωή. Τούτο το βιβλίο σκοπεύει να αναπολήσει το πνεύµα αυτό και, όσο είναι δυνατόν, να το ξανακάνει επίκαιρο».

Κροπότκιν Π., Η Κατάκτηση του Ψωµιού, Ελεύθερος      Τύπος, Αθήνα, Δεκέµβριος 2008, σελ. 320. Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα από τα κλασικότερα έργα του Κροπότκιν, του θεµελιωτή ουσιασιαστικά των ιδεών του αναρχοκοµµουνιστικού ρεύµατος. Μέσα στο συγκεκριµένο αυτό έργο, έχοντας σαφή αναφορά στην Παρισινή Κοµµούνα, ο Κροπότκιν επιχειρεί να δείξει πώς µπορεί να γίνει µία κοινωνική επανάσταση και πώς µια νέα κοινωνική οργάνωση σε ελευθεριακή κατεύθυνση µπορεί να γεννηθεί µέσα από τα ερείπια της παλιάς. 

Lux, Martin, Anti- Fasist ’77 - σύντοµη ιστορία του βρετανικού αντιφασισµού σε πρώτο πρόσωπο (1970- 1980), Antifa Scripta, Αθήνα, Σεπτέµβριος 2008, σελ. 256. Ο Lux ξετυλίγει την ιστορία του αγγλικού αντιφασιστικού ακτιβισµού, απ’ τα πρώτα του βήµατα έως και τη δεκαετία του απόλυτου και κραταιού θατσερισµού, µέσω της αφήγησης των προσωπικών του περιπετειών στο κίνηµα. Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, µε τη γλώσσα του δρόµου µε νεύρο και χιούµορ. Ιστορίες συµπλοκών και κυνηγητών, πορείες και αντιφασιστικές δράσεις και παράλληλα οι εσωτερικές διαιρέσεις του αντιφασιστικού χώρου, χαρτογράφηση του ακροδεξιού τόξου, οι προοπτικές και τα αδιέξοδα και ο επελαύνων µικροαστισµός.

Hobo, Ίχνη στο χιόνι - Από τα Καρπάθια στα Εξάρχεια (ιχνηλατώντας τον κοινωνικό ανταγωνισµό), Κινούµενοι Τόποι, Αθήνα, Νοέµβρης 2008, σελ. 178. Μέσα από µια απόπειρα ανάλυσης εννοιών όπως εκµετάλλευση, κυριαρχία, τάξη, κοινωνικός ανταγωνισµός, κλπ, το βιβλίο αυτό προσπαθεί να απαντήσει σε άµεσα και πρακτικά ερωτήµατα µέσα σ’ ένα σύγχρονο, κινηµατικό, αντιεξουσιαστικό πλαίσιο. Πρόκειται για ένα βιβλίο βγαλµένο µέσα από συλλογικές πολιτικές διαδικασίες και εµπειρίες, διαδηλώσεις και συγκρούσεις, συµφωνίες και διαφωνίες, αν και γραµµένο µε δύο χέρια. Ένα βιβλίο που προσπαθεί να χαράξει ένα προσανατολισµό θεωρίας και δράσης για το ανταγωνιστικό κίνηµα, πέρα από ιδεολογικές αφαιρέσεις και ενάντια σ’ αυτές, στο σήµερα και σ’ αυτό τον τόπο, όχι στην Ισπανία του '36, ούτε στο Παρίσι του '68. Κι αυτό το κάνει εστιάζοντας στη σηµασία των κοινωνικών αγώνων (του παρελθόντος και του σήµερα), για τη διαµόρφωση αυτής της κοινωνίας, άρα και της καθηµερινότητας του καθενός και της καθεµιάς από εµάς. Προσπαθεί δηλαδή, χωρίς να επιδιώκει να είναι ένα «συνταγολόγιο» ή ένας «οδηγός για ναυτιλόµενους», να γίνει εργαλείο στα χέρια κάποιου που αναζητά µια προοπτική αγώνα στο σήµερα, µια προοπτική πάλης στην καθηµερινή µας ζωή, που δηµιουργεί νέους ορίζοντες για την κοινωνική απελευθέρωση. Κι όλα αυτά µένοντας πιστό σε µια βασική αρχή: η επαναστατική θεωρία δεν λέει τι πρέπει να κάνουν  οι άνθρωποι, λέει τι κάνουν.

Δεσποινιάδης, Κώστας, Πόλεµος και ασφάλεια, σχόλια στην εποχή της αντιτροµοκρατικής υστερίας, Πανοπτικόν, Θεσσαλονίκη, 2008, σ. 85. Συλλογή κειµένων που δηµοσιεύτηκαν από τον συγγραφέα το διάστηµα 2006-2007 στα περιοδικά Πανοπτικόν, Ένεκεν, Πλανόδιον και στην εφηµερίδα Παρασκήνιο. Αντιγράφουµε από το οπισθόφυλλο: «Στο Μαγικό Βουνό του Τόµας Μαν, ο Νάφτα, λίγο πριν οδηγηθεί στη µοιραία εκείνη µονοµαχία µε τον Σετεµπρίνι διατυπώνει τη θέση πως ο µεγαλύτερος φόβος του αστικού ανθρώπου είναι µη τυχόν και διασαλευτεί η δική του ασφάλεια, την ίδια στιγµή που στο εξωτερικό των κοινωνιών και στο διεθνές πολιτικοοικονοµικό πεδίο ακούγεται µία µόνο λέξη: πόλεµος! Αυτή είναι η πραγµατικότητα του αστικού κράτους. Μετά την 11η Σεπτεµβρίου, η "αντιτροµοκρατία" λειτουργεί ως η κατεξοχήν τεχνική διακυβέρνησης. Ο κυρίαρχος τόνος στην πολιτική των δυτικών κρατών δίνεται µε βάση ένα ευδιάκριτο, πλέον, δίπολο. Πόλεµος (και κυριαρχία) στο εσωτερικό, ασφάλεια (και συναίνεση) στο εσωτερικό. Τα κείµενα που συγκεντρώνονται στον παρόντα τόµο, µολονότι γράφτηκαν µε διαφορετικές αφορµές, τα συνδέει ένα ευδιάκριτο νήµα που ενώνει την καίρια διατύπωση του τραγικού Νάφτα µε τον κόσµο έτσι όπως αυτός διαµορφώνεται στις αρχές του 21ου αιώνα.