Ένα σχόλιο με αφορμή το άρθρο του Thomas Faith

Η κοινοτική οικονομία αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα στην υπόθεση του ελευθεριακού κοινοτισμού και γενικότερα στην υπόθεση της ελευθερίας. Η ενδυνάμωση της κοινοτικής οικονομίας μέσω της δημιουργίας νέων κοινοτικών οικονομικών θεσμών θα πρέπει αναντίρρητα να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της δράσης μας στην προσπάθεια να αναχαιτίσουμε και εντέλει να αντιστρέψουμε την ολοένα και μεγαλύτερη συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης στις μεγάλες πολυεθνικές και στους υπερεθνικούς θεσμούς που εκφράζουν και προστατεύουν τα συμφέροντά τους. Επιπλέον, η κοινοτική οικονομία αποτελεί τον τόπο στον οποίο μπορεί να επιτευχθεί η εγκατάληψη της οικονομίας της οικονομικής μεγέθυνσης και η αντικατάστασή της με μια «ανθρώπινης κλίμακας» οικονομία της σταθερότητας στην οποία το οικονομικό κριτήριο θα είναι η κατά το δυνατόν πλήρης ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών των ανθρώπων και όχι η ατέρμονη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Θεσμοί όπως αυτοί που αναφέρονται στο άρθρο, αλλά και αρκετοί άλλοι (κοινοτικά land trusts, κοινοτικοί συνεταιρισμοί κλπ), έχουν δοκιμαστεί και συνεχίζουν να δοκιμάζονται και σ' αρκετές περιπτώσεις σημειώνουν μια λειτουργική επιτυχία που, αν μη τι άλλο, αποδεικνύεται ευεργητική για τις κοινότητες ή τις ομάδες που τους πραγματώνουν. Πέρα όμως από τη λειτουργική αυτή επιτυχία, παρά τα όποια αναμενόμενα προβλήματα που παρουσιάζονται από το γεγονός ότι οι προσπάθειες αυτές γίνονται μέσα σ' ένα οικονομικό πλαίσιο που καθορίζεται πλήρως από τους κανόνες της οικονομίας της αγοράς, είναι σημαντικοί γιατί αποτελούν μια διατυπωμένη και ζωντανή εναλλακτική προς το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο πρόταση. Μια σημαντική και λειτουργική λύση για να κάνουμε τη ζωή μας κάπως πιο εύκολη σήμερα και μια ενδεικτική πρόταση για το ποιες κατευθύνσεις και ποιες μορφές μπορεί ενδεχόμενα να πάρει η οικονομία σ' ένα γενικευμένο σχήμα ελευθεριακού κοινοτισμού. Το σημαντικότερο όμως είναι ίσως ότι αποτελούν εδώ και τώρα εφαρμόσιμες προτάσεις και έτσι δεν είμαστε αναγκασμένοι να περιμένουμε τη «μεγάλη επανάσταση» για να οργανώσουμε λίγο καλύτερα τη ζωή μας. Μπορούμε να εκπαιδεύουμε τους εαυτούς μας και να εκπαιδεύουμε και άλλους σε διαφορετικές αξίες και διαφορετικούς τρόπους οικονομικής οργάνωσης και διαχείρισης των προβλημάτων.
Δεν θα πρέπει όμως ούτε για μια στιγμή να ξεχνάμε ότι οι εναλλακτικοί αυτοί θεσμοί δεν μπορούν από μόνοι τους να αποτελέσουν μια σοβαρή απειλή για το καπιταλιστικό σύστημα, ούτε ασφαλώς να εμποδίσουν την περαιτέρω συγκέντρωση της πολιτικής δύναμης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει τεράστια σημασία να τονίζεται και να ενδυναμώνεται το πολιτικό περιεχόμενό τους. Στην πραγματικότητα, είναι αυτό το πολιτικό περιεχόμενο, δηλαδή η απόλυτη άρνηση της ετεροδιεύθυνσης και της ετερονομίας, που μπορεί να εξασφαλίσει το ότι αυτοί οι θεσμοί δεν θα αφομοιωθούν από την κυρίαρχη καπιταλιστική κουλτούρα και δεν θα καταλήξουν είτε γραφικά οργανωτικά παιχνίδια είτε εναλλακτικές «φιλανθρωπικές» οργανώσεις είτε εναλλακτικοί καπιταλιστικοί θεσμοί που δρουν στις παρυφές του καπιταλιστικού συστήματος εμποτισμένοι πλήρως από τις βασικές του αρχές. Εξάλλου, οι περισσότεροι από τους εναλλακτικούς αυτούς θεσμούς δεν αποτελούν ιστορικές καινοτομίες, αλλά βασίζονται σε σχήματα κοινοτικής οικονομίας που ήταν κυρίαρχα στο παρελθόν και τα οποία συνετρίβησαν ή αφομοιώθηκαν από την οικονομία της αγοράς και το καπιταλιστικό φαντασιακό. Και τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καπιταλισμός δεν είναι απλώς ένα οικονομικό σύστημα αλλά πολύ περισσότερο ένας συνολικός τρόπος συγκρότησης της οικονομικής, της πολιτικής, της κοινωνικής και της προσωπικής ζωής και η μάχη μας πρέπει να διεξάγεται σ' όλα τα επίπεδα συνολικά και συντονισμένα.
Δεν είναι καλό να περιμένουμε τη «μεγάλη επανάσταση» για να δράσουμε, αλλά δεν είναι επίσης καλό να εγκλωβιζόμαστε στο εδώ και τώρα και να χάνουμε το όραμά μας για μια απελευθερωμένη και απελευθερωτική κοινωνία.

Νίκος Βούλγαρης